วิกฤติการขาดแคลนอวัยวะในไทย เผยขั้นตอน-ช่องทางในการบริจาคอวัยวะ

ศูนย์รับบริจาคอวัยวะสภากาชาดไทย ชี้ยอดผู้ป่วยรอปลูกถ่ายอวัยวะเพิ่มมากขึ้นทุกปี ขณะที่มีผู้บริจาคจำนวนน้อยอยู่ โดยเฉพาะโรคไตครองแชมป์รออวัยวะอันดับ 1 

รศ.นพ.สุภนิติ์ นิวาตวงศ์ รองผู้อำนวยการ ศูนย์รับบริจาคอวัยวะ สภากาชาดไทย ระบุว่า ข้อมูล ณ.วันที่ 31 กรกฎาคม 2567 ระบุว่า ปัจจุบันมีผู้ป่วยที่รอคอยการบริจาคอวัยวะ มากถึง 7,133 ราย ขณะเดียวกันมีผู้ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะเพียง 465 ราย และ ทุก ๆ สัปดาห์จะมีผู้คอยรับการบริจาคเสียชีวิต 2 รายและมีแนวโน้มผู้รับขอรับบริจาคเพิ่ม

จากข้อมูลพบว่า 95% เป็นผู้ป่วยที่รอการเปลี่ยนไต มากถึง 6,619 ราย ไต จึงนับเป็นอวัยวะที่ขาดแคลนที่สุด แม้ว่าจะมีผู้แสดงความจำนงบริจาคอวัยวะกว่าปีละ 50,000 ราย และ 1 คนสามารถต่อชีวิตได้ถึง 7- 8 ชีวิตแต่ส่วนใหญ่การเสียชีวิตไม่ใช่จากสาเหตุสมองตาย หรือมีข้อห้ามการบริจาคอวัยวะอื่น ๆ เช่น 

• เสียชีวิตจากภาวะหัวใจหยุดเต้น 

• มีการติดเชื้ออวัยวะที่ได้รับบาดเจ็บทำให้ไม่สามารถนำอวัยวะดังกล่าวไปปลูกถ่ายได้

• อวัยวะที่นำไปถ่ายทำงานได้ไม่ดี ไม่สามารถเข้ากับผู้รับบริจาคได้

การนำอวัยวะมาปลูกถ่ายจะรับมาจาก 2 กลุ่ม

• กลุ่มที่ยังมีชีวิตอยู่ ได้แก่ ไต และตับ ผู้บริจาคต้องเป็นญาติหรือสายโลหิตร่วม หรือเป็นสามีภรรยาที่อยู่กินอย่างเปิดเผยอย่างน้อย 3 ปี หากผู้รอรับไม่มีญาติที่สามารถบริจาคอวัยวะได้ก็จำเป็นต้องรออวัยวะจากผู้บริจาคเท่านั้น
• ผู้บริจาคที่เสียชีวิตจากภาวะสมองตาย ซึ่งสามารถบริจาคได้ทุกอวัยวะได้แก่ หัวใจ ปอด ตับ ไต ตับอ่อน และลำไส้เล็ก แพทย์ต้องวินิจฉัยว่ามีภาวะก้านสมองตาย และญาติลงนามยินยอมบริจาคอวัยวะ ซึ่งอวัยวะ ที่ปลูกถ่ายได้ ได้แก่ ไต 2 ข้าง, ปอด 2 ข้าง, หัวใจ, ตับ ตับอ่อน และลำไส้เล็ก นอกจากนี้ยังมีเนื้อเยื่อที่ปลูกถ่ายได้ ได้แก่ กระจกตา, ลิ้นหัวใจ, หลอดเลือด, ผิวหนัง, กระดูกและเส้นเอ็น  

ทำไมบริจาคอวัยวะได้แค่สมองตาย ?

สมองตาย คือ ภาวะที่แกนสมองถูกทำลายจนสูญเสียการทำงานอย่างสิ้นเชิงและถาวร ทางการแพทย์จึงถือว่าเสียชีวิตแล้ว สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะสมองตายมาจากการบาดเจ็บที่สมองอย่างรุนแรง หรือเส้นเลือดแตกในสมอง หรือเลือดออกในช่องสมอง 
ในการบริจาคอวัยวะ แพทย์จะรับอวัยวะจากผู้ป่วยที่มีภาวะสมองตาย แต่ยังให้เครื่องช่วยหายใจอยู่ และตราบใดที่ร่างกายยังมีออกซิเจนไหลเวียนในเลือด เลือดก็ยังไปเลี้ยงอวัยวะต่าง ๆ ให้ทำงานได้ตามปกติ ดังนั้นจึงสามารถนำอวัยวะของผู้ที่มีภาวะสมองตาย ไปปลูกถ่ายให้ผู้ป่วยที่จำเป็นต้องได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะใหม่เพื่อความอยู่รอด

คุณสมบัติของผู้บริจาค

• อายุไม่เกิน 65 ปี

• เสียชีวิตจากภาวะสมองตาย

• ปราศจากโรคติดเชื้อรุนแรงและโรคมะเร็ง

• ไม่เป็นโรคเรื้อรังซึ่งทำให้อวัยวะเสื่อม

• อวัยวะที่นำไปปลูกถ่ายทำงานได้ดี

• ปราศจากเชื้อโรคซึ่งอาจจะถ่ายทอดทางการปลูกถ่าย เช่น ไวรัสตับอักเสบบีหรือเอดส์ เป็นต้น

บริจาคอวัยวะและบริจาคร่างกายต่างกันอย่างไร ?

• บริจาคอวัยวะ คือ การส่งต่ออวัยวะเมื่อเสียชีวิต หรือยังมีชีวิตอยู่(ญาติสายตรงหรือสามีภรรยาที่อยู่กินอย่างเปิดเผยกว่า 3 ปี)แล้ว เพื่อนำไปต่อชีวิตของผู้ป่วยที่รอคอยอยู่
• บริจาคร่างกาย คือ คือการส่งต่อร่างกายเพื่อนำไปเป็นอาจารย์ใหญ่ ให้กับนักศึกษาแพทย์เพื่อค้นคว้าต่อไป 

สำหรับผู้ที่สนใจร่วมบริจาคอวัยวะ

• บริจาคออนไลน์ 

  • เว็บไซต์ www.organdonate.in.th

  • เว็บไซต์ https://eyeorgandonate.redcross.or.th

  • แอปพลิเคชัน บริจาคดวงตา-อวัยวะ

ช่องทางการบริจาคอวัยวะด้วยตนเอง 

• ศูนย์รับบริจาคอวัยวะ สภากาชาดไทย อาคารเทิดพระเกียรติสมเด็จพระญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน) ชั้น 5 ถนนอังรีดูนังต์ ปทุมวัน กรุงเทพฯ 

• บริจาคผ่านเครือข่ายฯ อาทิสำนักเหล่ากาชาดจังหวัด หรือ สำนักงานกิ่งกาชาด ทุกจังหวัด,โรงพยาบาลประจำจังหวัดในสังกัด กระทรวงสาธารณสุข และโรงพยาบาลในสังกัดสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ, สำนักงานเขต เทศบาล และเมืองพัทยา ที่ให้บริการทำบัตรประจำตัวประชาชน

• กรมการขนส่งทางบก โดยผู้แสดงความจำนงบริจาคอวัยวะแล้วสามารถขอเพิ่มสัญลักษณ์ ของสภากาชาดไทย "กากบาทแดงบนพื้นสีขาว" และเพิ่มข้อความ "บริจาคอวัยวะ" ให้แสดงบนหน้าใบอนุญาตขับรถ

• ในเร็วๆ นี้ยังสามารถแสดงความจำนงผ่าน แอปพลิเคชัน "หมอพร้อม"ได้ด้วย

ถึงแม้ปัจจุบันจะมีเทคโนโลยีมากมายที่ช่วยยื้อชีวิตผู้ป่วย โดยเฉพาะโรคไต ที่สามารถฟอกไตได้ แต่คุณภาพชีวิตผู้ป่วยจะถูกบั่นทอนไม่สามารถใช้ชีวิตตามปกติได้ รวมทั้งเทคโนโลยีพัฒนาการปลูกถ่ายไตหมูก็ยังอยู่ในขั้นตอนการวิจัยเพื่อให้มีประสิทธิภาพสูงสุด การได้รับการปลูกถ่ายไตจากผู้รับบริจาคก็เป็นทางออกและฟื้นฟูที่ดีที่สุดช่วยยืดชีวิตให้กับผู้ป่วยได้นานหลาย 10 ปีเลยทีเดียว 

รศ.นพ.สุภนิติ์ ยังย้ำว่า อยากให้ทุกคนเข้าใจว่า นี้คือการส่งต่ออวัยวะ เป็นการทำความดีที่ไม่ต้องคิดมาก เพราะผู้บริจาคน้อยคนจะสามารถส่งต่ออวัยวะได้ เพราะต้องเสียชีวิตจากสมองตายเท่านั้น จึงจะบริจาคได้ อีกทั้งยังเป็นบุญใหญ่แสดงเจตนาเพื่อช่วยเพื่อนมนุษย์ด้วย โดยแม้ว่า 1 ผู้บริจาคจะสามารถบริจาคอวัยวะและเนื้อเยื่อเพื่อนำไปปลูกถ่ายอาจช่วยเหลือชีวิตคนได้ 8-9 ชีวิตเลยทีเดียว

หากผู้บริจาคเสียชีวิตแล้ว ญาติควรทำอย่างไร?

ในกรณีที่ญาติรับทราบว่าผู้เสียชีวิตได้แสดงความจำนงในการบริจาคอวัยวะไว้ สามารถโทรแจ้งศูนย์รับบริจาคอวัยวะสภากาชาดไทยทันทีหลังผู้บริจาคเสียชีวิต โดยโทร. 1666 หรือ 0-2256-4045-6 ซึ่งแพทย์จะตรวจร่างกายเพื่อประเมินสภาพการทำงานของอวัยวะว่าเหมาะสมสำหรับนำไปปลูกถ่ายให้แก่ผู้ป่วยอื่นหรือไม่ จากนั้นจะผ่าตัดนำอวัยวะออก (ใช้เวลาประมาณ 2-4 ชั่วโมง) ภายหลังผ่าตัดแล้วแพทย์จะตกแต่งร่างให้คงเดิม และมอบร่างให้ญาตินำกลับไปประกอบพิธีทางศาสนาต่อไป

ทั้งนี้ สภากาชาด ขอเชิญร่วมงาน World Transplant Month 2024 เพื่อเชิญชวนบริจาคอวัยวะและอุทิศร่างกาย ในวันศุกร์ที่ 30 สิงหาคม 2567 เวลา 14.00 -18.00 น. ณ โซน Eden ชั้น 3 ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์  โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

ภายในงานได้รับเกียรติจากนายแพทย์โอภาส การย์กวินพงศ์ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข เป็นประธานเปิดงาน พร้อมกับกิจกรรม เสวนาพูดคุยกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านการปลูกถ่ายอวัยวะ นอกจากนี้ยังมีคุณแพรรี่ ไพรวัลย์ มาพูดคุยเกี่ยวกับการบริจาคอวัยวะ และความเชื่อที่ไม่ถูกต้องต่างๆ เกี่ยวกับการบริจาคอวัยวะ และมินิคอนเสิร์ต จากศิลปิน "แว่นใหญ่" ครั้งแรกกับการเปิดตัว MV เพลง "รักของเธอคือของขวัญ" ขับร้องและแต่ง โดย ศิลปิน แว่นใหญ่-โอฬาร ชูใจ จากแรงบันดาลใจเรื่องจริงของผู้ป่วยที่รอปลูกถ่ายอวัยวะนานถึง 4 ปี และได้รับโอกาสจากผู้บริจาคที่แสดงความจำนงบริจาคอวัยวะต่อชีวิตใหม่ให้อีกครั้ง  

สำหรับผู้ที่ลงทะเบียนมาผ่านช่องทางออนไลน์ มีสิทธิ์ลุ้นรับพวงกุญแจ Pop Bean เช่นกัน จำนวน 300 ชิ้น ซึ่งคาดว่ากิจกรรมดังกล่าวจะสามารถเชิญชวนผู้ร่วมงานร่วมกันแสดงความจำนงบริจาคอวัยวะได้จำนวนมากตามเป้าหมายจำนวน 5,000 รายภายใน 1 เดือน

คำแถลงปฏิเสธความรับผิดชอบ: ลิขสิทธิ์ของบทความนี้เป็นของผู้เขียนต้นฉบับ การเผยแพร่ซ้ำบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ข้อมูลเท่านั้นและไม่ถือเป็นคำแนะนำในการลงทุน หากมีการละเมิดกรุณาติดต่อเราทันที เราจะทำการแก้ไขหรือลบตามความเหมาะสม ขอบคุณ