เปิดข้อมูล“แอมโมเนีย” ก๊าซกลิ่นฉุน ฤทธิ์กัดกร่อนเป็นพิษ ถึงขั้นเสียชีวิตได้

จากกรณีเกิดเหตุ ถังแอมโมเนียในโรงน้ำแข็งรั่วไหล พื้นที่ตำบลหนองปรือ อ.บางละมุง จังหวัดชลบุรี เป็นเหตุให้ มีกลิ่นเหม็นฟุ้ง กระจายไปกว่า 1 กม. ส่งผลให้มีผู้บาดเจ็บและหมดสติหลายรายนั้น ซึ่งเบื้องต้นได้เร่งตัวส่งตัวผู้ประสบภัยเข้า รพ. กว่า 141 ราย ระดับสีแดง 3 ราย นั้น เปิดข้อมูลเกี่ยวกับ แอมโมเนีย และพิษที่ควรระวัง

แอมโมเนีย (ammonia) มีสูตรทางเคมี คือ NH3 ในภาวะปกติจะเป็นที่กัดกร่อนไม่มีสีที่มีกลิ่นฉุนที่โดดเด่น คุณสมบัติติดไฟได้ จึงอาจเกิดระเบิดเมื่อได้รับความร้อน มีคุณสมบัติละลายน้ำได้ดีมาก

จึงมักอยู่ในรูปของแอมโมเนียมไฮดรอกไซด์ (Ammonium hydroxide, NH4OH) มากกว่า แอมโมเนียมไฮดรอกไซด์ มีคุณสมบัติเป็นด่าง (alkali) มีฤทธิ์กัดกร่อนสูง

มีการใช้สารแอมโมเนียใน อุตสาหกรรมห้องเย็น การผลิตอาหารและปุ๋ย สารละลายของแอมโมเนีย ถูกใช้ในอุตสาหกรรมเกี่ยวกับการผลิตเส้นด้าย ผ้า หนังสัตว์ กระดาษ และ ยาง ส่วนในอุตสาหกรรมขนาดใหญ่เช่น กลั่นน้ำมัน และ โลหะ ก็มีการใช้สารละลายแอมโมเนีย ในขบวนการผลิต สำหรับในบ้านเรือนสารละลายของแอมโมเนียผสมอยู่ใน น้ำยาล้างห้องน้ำ และน้ำยาฟอกผ้าขาว แต่มีความเข้มข้นต่ำกว่าในโรงงานอุตสาหกรรม

พิษของก๊าซแอมโมเนีย

• เป็นด่างที่จะระคายต่อผิวสัมผัสต่างๆ เช่น ผิวหนัง เยื่อบุของตาและระบบทางเดินหายใจ
•  ก๊าซแอมโมเนียเมื่อสูดดมเข้าสู่ทางเดินหายใจ ก็จะละลายกับไอน้ำซึ่งมีอยู่ในอากาศและในเยื่อบุเอง ได้เป็นแอมโมเนียมไฮดรอกไซด์ เยื่อบุจะถูกทำลายจากด่างแอมโมเนียมไฮดรอกไซด์ที่เกิดขึ้น ซึ่งอาจจะเป็นเพียงการอักเสบจนถึงการหลุดลอกของเซลล์เยื่อบุ (desquamation) ในรายที่รุนแรงได้
• กรณีที่รับประทานสารละลายแอมโมเนียเข้าไปจะทำให้มีพยาธิสภาพเหมือนกับผู้ที่รับประทานด่างคือ มีการอักเสบหรือหลุดลอกของเซลล์เยื่อบุหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร หรือลำไส้ อาจจะทำให้มี การทะลุของผนัง ของระบบทางเดินอาหาร มีเลือดออกจากแผล หรือมีการติดเชื้อในระยะต่อมาได้ โดยทั่วไปภยันตรายจากการที่เนื้อเยื่อสัมผัสกับด่างจะรุนแรงกว่ากรด

เมื่อผู้ป่วยสัมผัสกับก๊าซแอมโมเนีย

• เกิดอาการแสบร้อนของผิวหนัง
• แสบตา น้ำตาไหล
• มีอาการไอ เจ็บคอ อาจจะมีไอเป็นเลือด
• รู้สึกแน่นหน้าอก หายใจไม่สะดวก รายที่รุนแรงทำให้ เกิดภาวะ น้ำท่วมปอด (pulmonary edema) ได้
• หมดสติ ถึงขั้นเสียชีวิตได้

เมื่อเกิดการรั่วไหลของแอมโมเนีย

• ห้ามสัมผัสโดยเด็ดขาด
• ห้ามปล่อยน้ำที่ปนเปื้อนแอมโมเนียลงแหล่งน้ำ ต้องเก็บรวบรวมส่งบำบัด
• ห้ามนำภารชนะที่ใช้บรรจุแอมโมเนียที่รั่วแช่ลงน้ำหรือสารเคมีใดๆ
• เข้าระงับเหตุโดยช่างผู้ชำนาญอย่างน้อย 2 คน และต้องมีอุปกรณ์ PPE อย่างถูกต้อง
• ฉีดพ่นน้ำเป็นแบบฝอยม่านน้ำคลุมจุดรั่วและปิดวาล์วสกัดไม่ให้รั่วไหลเพิ่ม
• การช่วยเหลือคนหยุดหายใจ ต้องใช้อุปกรณ์ช่วยหายใจชนิดครอบอากาศแบบวาล์วทางเดียวหรือชนิดมือบีบ ห้ามผายปอดโดย เด็ดขาด

4 วิธี ควรปฏิบัติของประชาชนพื้นที่ใกล้เคียง

• อพยพในทิศเหนือลมหรือทิศทางตรงข้ามกับแนวลม
• ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำหมาดๆ น้ำมาปิดปาก จมูก
• หากเกิดระคายเคืองตา หรือผิวหนังให้ใช้น้ำสะอาดล้าง
• ไอ เจ็บคอ ควรรีบพบแพทย์ โดยด่วน

ใช้แอมโมเนียดมแก้วินเวียน ?

แอมโมเนียดมแก้วินเวียน นิยมในวงการแพทย์สำหรับสูดดม ช่วยอาการเป็นลม หน้ามืด วิงเวียนศรีษะ ซึ่งเป็นยาสูตรผสม มีชื่อว่า เหล้าแอมโมเนียหอม มีตัวยาคือ แอมโมเนียมคาร์บอเนต (Ammonium carbonate) และสารละลาย แอมโมเนีย (Ammonia solution) ซึ่งใข้เพียงเล็กน้อย ใช้ชุบสำลีแล้วดมใช้ภายนอกเพื่อบรรเทาอาการวิงเวียนเท่านั้น และควรล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนและหลังใช้ยา ที่สำคัญให้สังเกตอาการอย่างใกล้ชิด หากมีอาการผิดปกติที่รุนแรง ให้รีบนำส่งโรงพยาบาลทันที

ขอบคุณข้อมูลจาก : ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี ,สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา และ กรมโรงงานอุตสาหกรรม 

คำแถลงปฏิเสธความรับผิดชอบ: ลิขสิทธิ์ของบทความนี้เป็นของผู้เขียนต้นฉบับ การเผยแพร่ซ้ำบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ข้อมูลเท่านั้นและไม่ถือเป็นคำแนะนำในการลงทุน หากมีการละเมิดกรุณาติดต่อเราทันที เราจะทำการแก้ไขหรือลบตามความเหมาะสม ขอบคุณ