โควิด-19 รอบสัปดาห์ไทยทรงตัว-ศูนย์จีโนมเผยพบโควิดกลายพันธุ์คู่-พลิกขั้วแล้วทั่วโลก

กรมควบคุมโรค รายงานสถานการณ์โควิด-19 รายสัปดาห์ ระบุว่า ข้อมูลของสัปดาห์ที่ 45 ระหว่าง 5-11 ตุลาคม 2566 มีจำนวนผู้ป่วยรายใหม่รักษาในโรงพยาบาล 287 ราย เฉลี่ยรายวัน 41 รายต่อวัน ป่วยสะสมตั้งแต่ต้นปี 2566 อยู่ที่ 34,798ราย ขณะที่ผู้ป่วยหนักปอดอักเสบพบรายงาน 67 รายและผู้ป่วยใส่ท่อช่วยหายใจ 30 ราย  ด้านผู้เสียชีวิต 1 ต่อสัปดาห์ เสียชีวิตสะสมตั้งแต่ต้นปี 2566 อยู่ที่ 820 ราย

สำหรับจำนวนผู้ได้รับวัคซีนป้องกันโควิด-19 ยังไม่พบการรายงานว่ามีผู้เข้ารับวัคซีนเพิ่มเติม โดยในปัจจุบันฉีดวัคซีนสะสม 144,951,341 โดส แบ่งเป็น วัคซีนเข็มที่ 1 จำนวน 57,233,919 โดส คิดเป็น 82.28% เข็มที่ 2 จำนวน 53,730,348 โดส คิดเป็น 77.25% และตั้งแต่เข็มที่ 3 ขึ้นไป จำนวน 33,987,074 โดส (อัปเดตวันที่ 26 พ.ค. 2566)

ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดีโพสต์เฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics เปิดเผยว่า องค์การอนามัยโลก (WHO) กำลังติดตาม BA.2.86 ซึ่งเป็นสายพันธุ์ลูกผสมของโอมิครอนระหว่าง “BA.2” และ “XBB”  สายพันธุ์ย่อยนี้ได้รับความสนใจเนื่องจากมีการกลายพันธุ์จำนวนมากซึ่งเกินกว่า 30 ตำแหน่งบนโปรตีนหนาม จำนวนการกลายพันธุ์ที่มากมายบนโปรตีนหนามนี้คล้ายคลึงกับการก้าวกระโดดที่พบในสายพันธุ์โอมิครอนที่ปรากฏขึ้นครั้งแรกในอดีต ทำให้เกิดความกังวลเกี่ยวกับศักยภาพในการแพร่เชื้อ การดื้อต่อวัคซีน ยา  และแอนติบอดีสำเร็จรูป  โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ลูก หลานของ BA.2.86 ซึ่งยังมีการกลายพันธุ์ไปอย่างต่อเนื่อง  เช่น โอมิครอน JN.1, JN.2, JN.3 ฯลฯ

แม้ว่า WHO ยังมิได้จัดให้โอมิครอน BA.2.86 เป็น Variant of Concern (VOC) แต่โปรไฟล์ทางพันธุกรรมที่ไม่เหมือนโอมิครอนสายพันธุ์ดั้งเดิมทำให้ผู้เชี่ยวชาญตั้งชื่อ BA.2.86 อย่างไม่เป็นทางการว่า “Pirola” ซึ่งมาจากอักษรกรีก “Pi” รวมกับ “Rho” ที่เป็นสองอักษรกรีกที่ถัดจาก “โอมิครอน” 

หลายฝ่ายเริ่มคลายกังวลเมื่อไม่พบข้อมูลทางคลินิกที่บ่งชี้ว่าการติดเชื้อโอมิครอน BA.2.86 และ EG.5.1  จะทำให้เกิดการเจ็บป่วยที่รุนแรงและดูเหมือนว่าทั้งสองสายพันธุ์ย่อยจะยังไม่สามารถแข่งขันกับโอมิครอนกลุ่มย่อย XBB* ที่เป็นสายพันธุ์หลักอยู่ในปัจจุบันได้ โดยเฉพาะกับกลุ่มของ “FLip” ที่มีการกลายพันธุ์คู่-พลิกขั้ว “L455F + F456L”   เช่น โอมิครอน HK.3

กลุ่มโอมิครอนกลายพันธุ์คู่-พลิกขั้ว “L455F + F456L” พบแล้วทั่วโลก (จากฐานข้อมูลโควิดโลก “GISAID”  ณ. เดือนพฤศจิกายน 2566) จำนวน 34,301 ราย และพบในประเทศไทย 42 ราย ที่น่าสังเกตคือโอมิครอนสายพันธุ์ล่าสุดไม่ว่าจะเป็น XBB->EG.5.1->HV.1 หรือ BA.2->BA.2.86->JN.1,JN.2,JN.3 ล้วนมีแนวโน้มที่จะกลายพันธุ์ในลักษณะของกลายพันธุ์คู่-พลิกขั้ว (L455F + F456L) ด้วยกันทั้งสิ้น

การกลายพันธุ์คู่-พลิกขั้ว เป็นการวิวัฒนาการ “แบบเบนเข้า” หรือ “วิวัฒนาการเชิงบรรจบ (convergent evolution)” ที่ธรรมชาติกำหนดให้กับสิ่งมีชีวิต รวมถึงไวรัส ที่แม้ไวรัสจากต่างสายพันธุ์เช่น EG.5.1  และ BA.2.86  กลับมีวิวัฒนาการในลักษณะคล้ายคลึงกันคือพยายามมีการกลายพันธุ์บนส่วนหนามสองตำแหน่งติดกัน(double mutation) คือ L455F และ F456L เหมือนกัน เนื่องจากไวรัสทั้งสองอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ถูกกดดันด้วยภูมิคุ้มกันจากวัคซีนและการติดเชื้อตามธรรมชาติในลักษณะเดียวกัน

โอมิครอน “HV.1 (XBB.1.9.2.5.1.6.1)”  สืบเชื้อสายมาจากโอมิครอนสายพันธุ์ย่อย  XBB.1.9.2 โดยเป็นทายาทรุ่นลูกของโอมิครอน EG.5 พบการกลายพันธุ์ที่ส่วนหนามบริเวณ “F456L” ก่อให้เกิดการระบาดเป็นสายพันธุ์หลักในสหรัฐอเมริกาขณะนี้ โดยคิดเป็นร้อยละ 25.2  ของสายพันธุ์ที่ระบาดหมุนเวียนในสหรัฐอเมริกา (พฤศจิกายน 2566)

ช่วงเวลาใกล้เคียงกันในเดือนกันยายน 2566 ที่ผ่านมา นักวิจัยได้ตรวจพบรุ่นลูกของโอมิครอน BA.2.86 ในยุโรปที่มีการกลายพันธุ์สะสมเพื่อหลบเลี่ยงภูมิคุ้มกันได้มากขึ้นพร้อมไปกับการจับกับผิวเซลล์ได้อย่างมั่นคงขึ้น โดยมีตำแหน่งการกลายพันธุ์ที่ตำแหน่ง “L455S” เกิดเป็นสายพันธุ์ย่อยที่ถูกตั้งชื่อว่า “JN.1”  พบระบาดมากในประเทศอังกฤษและฝรั่งเศส  ยังไม่พบในประเทศไทย

ผู้เชี่ยวชาญประเมินว่า

รุ่นลูกของโอมิครอน JN.1"อาจเกิดการแพร่ระบาดกลายเป็นสายพันธุ์หลักทั่วโลกได้ในอนาคต “หากมีการกลายพันธุ์ ณ. ตำแหน่ง “F456L” เพิ่มเติมอีกเพียงหนึ่งตำแหน่ง

ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ. รามาธิบดี กำลังติดตามโอมิครอน “JN.1” และลูกหลานอย่างใกล้ชิดขณะนี้พบโอมิครอน BA.2.86 และลูกหลาน (ในฐานข้อมูลโควิดโลกจีเสส) ระบาดทั่วโลกไปแล้วจำนวนกว่า 2,309 ตัวอย่างจาก 39 ประเทศ  กล่าวคือประเทศไทย จำนวน 2 ราย คิดเป็น 0.094% ของสายพันธุ์ที่ระบาดในไทย

คำแถลงปฏิเสธความรับผิดชอบ: ลิขสิทธิ์ของบทความนี้เป็นของผู้เขียนต้นฉบับ การเผยแพร่ซ้ำบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ข้อมูลเท่านั้นและไม่ถือเป็นคำแนะนำในการลงทุน หากมีการละเมิดกรุณาติดต่อเราทันที เราจะทำการแก้ไขหรือลบตามความเหมาะสม ขอบคุณ